i-                                                                     +
<Auctore Anonymo  Vita Sancti Cuthberti>-                              +
-i.  De prohemio oboediendi-  praeceptis tuis utinam sancte episcope ea+
dfride, et totius familiae tam effectu ualeam parere quam uoto.  Est en+
m mihi et hoc ipus arduum, et meae intellegentiae facultas exigua.  Ego+
 autem quod ad me pertinet, etiamsi delicatae materiae superer quantita+
te satis habeo iussioni uestrae possibilitatis meae non oboedientiam de+
fuisse, quae tamen etsi ministerium minime expleret iniunctum, certe de+
bitum exsoluit obsequium.  Uosque deprecor, ut si quippiam secus quam u+
oluistis proueniret inbecillitatem meam adque onus inpositum aequo iure+
 perpendentes inperfecti laborem negotii officii magis aestimaretis qua+
m merito.  Maximum enim indicium erga uos meae reuerentiae est imperiis+
 uestris amplius me inpendere uoluisse quam possim.  Quod si dignum ali+
quid uestrae lectioni confecero, id erit profecto diuini muneris.  Tum +
etiam beniuolentia uestra inertes quoque ad profectum excitat, nec dubi+
tatur ipsorum fide perficiendum, quorum est adortatione susceptum, cum +
mihi quoque fiducia sit peragere posse quod praecipitis, cui id tam con+
fidenter iniungitis.  Quis namque non intellegat, uestris orationibus i+
am praesumptum esse, quod etiam per me creditis adimplendum?  Magna nam+
que cum laetitia suscepi uestre caritatis imperium.  Etenim ingens mihi+
 lucrum est atque utilitas, hoc ipsum quod recordor sancti cuoberti.  E+
st siquidem perfecta uia ad uirtutem, illum scire quis fuerit.  Ideo ut+
 breuiter dicam, omnia quae de eo sermo referentium iactauit credite, e+
t minima uos aestimate de maximis audisse quia non ambigo, nec eos potu+
isse omnia cognoscere.  -ii.  De prefatione scribendi-  igitur uitam sa+
ncti cuthberti scribere exordiar, ut se uel ante episcopatum uel in epi+
scopatu gesserit, quamuis nequaquam ad omnes illius potuerim peruenire +
uirtutes adeo ea in quibus ipse tantum sibi conscius fuit nesciuntur, q+
uia laudem ab hominibus non requirens, quantum in ipso fuit, omnes uirt+
utes suas latere uoluisset, quamquam etiam ex his quae nobis comperta e+
rant plura omisimus, quia sufficere credimus, si tantum excellentiora n+
otarentur, simul et legentibus consulendum fuit, ne quod his pararet co+
pia congesta fastidium.  Obsecro itaque eos qui lecturi sunt ut fidem d+
ictis adhibeant, neque me quicquam nisi quod compertum et probatum sit,+
 scripsisse arbitrentur, alioquin tacere quam falsa dicere maluissem.  +
uerum quoniam ad omnium operum eius numerum, nec littera nec sermo prof+
icere potest, ad ea quae gesta sunt accedamus.  -iii.  De eo quod infan+
s de illo prophetauit-  primum quidem ponimus quod in prima aetate acci+
disse relatu multorum didicimus, ex quibus est sanctae memoriae episcop+
us tumma, qui spiritalem dei electionem predestinatam a sancto cuoberht+
o audiens didicit, et presbiter nostrae aecclesiae elias dicentes, dum +
ergo puer esset annorum octo, omnes coaetaneos in agilitate et petulant+
ia superans, ita ut sepe postquam fessis menbris requiescebant alii, il+
le adhuc in loco ioci quasi in stadio triumphans aliquem secum ludifica+
ntem expectaret.  Tunc congregati sunt quadam die multi iuuenes in camp+
i planicie, inter quos ille inuentus est, ioci uariestantes nudi uersis+
 capitibus contra naturam deorsum ad terram, et expansis cruribus erect+
i pedes ad coelos sursum prominebant.  Alii sic, alii uero sic fecerunt+
.  Interea quidam infans erat cum eis ferme trium annorum qui incipieba+
t constanter ad eum dicere, esto stabilis, et relinque uanitatem ioci a+
mare, et iterum negligenti, eo uerba precepti eius plorans et lacrimans+
 quem pene nullus consolari potuit.  Postremo tamen interrogatus quid s+
ibi esset, clamare cepit, o sancte episcope et presbiter cuoberhte, hec+
 tibi et tuo gradui contraria nature propter agilitatem non conueniunt.+
  ille uero non plene intellegens, adhuc tamen ioci uanitatem derelinqu+
ens, consolari infantem cepit.  Reuertensque ad domum suam, prophetiae +
uerba in mente retinens, sicut sancta maria omnia uerba praedicta de ie+
su memorans conseruabat.  Uidete fratres quomodo iste antequam per labo+
rem operum suorum agnoscatur, per prouidentiam dei electus ostenditur. +
  sicut de patriarcha per prophetam dicitur, iacob dilexi, esau autem o+
dio habui.  Samuhel quoque et dauid, utrique in infantia electi inueniu+
ntur.  Hieremias uero propheta, et iohannes baptista, in officium domin+
i a uulua matris sanctificati leguntur.  Sicut doctor gentium adfirmaui+
t dicens, quos autem predestinauit, hos et uocauit, et reliqua.  -iiii.+
  de eo quod angelus sanauit eum-  in eadem aetate alio miraculo dei el+
ectione predestinatum, dominus magnificauit eum.  Dum ergo esset puer i+
am ut dixi adhuc laicus, in infirmitate premente eum acriter detinebatu+
r.  Nam quia genu tumente adstrictis neruis claudicans, pede altero ter+
ram non tangens foris deportatus iuxta parietem in solis ardore iacens,+
 uidit hominem honorabilem et mirae pulchritudinis super equum ornatiss+
imum in albis uestimentis sedentem, de longinquo ad se uenire.  Qui uer+
o adpropinquans ei, salutansque uerbis pacificis, interrogauit si uolui+
sset tale hospiti ministrare.  Ille etiam intrepida mente corporis infi+
rmitatem reuelans ait, si deus uoluisset et me nodibus infirmitatis pro+
 peccatis non obligasset, in honorem eius ministrare hospitibus piger n+
on essem.  Deinde itaque uir ille post haec uerba  descendens de equo, +
considerato genu eius quod a nullis medicis ut dixerat ante curatum era+
t, precepit ei dicens, coquere farinam tritici, simul et lac, et cum ca+
lido unguens linire debes.  Puer autem post discessum uiri, precepto ob+
oediens angelum dei esse intellexit.  Post paucos dies secundum fidem e+
ius sanatus est, gratias agebat deo miseranti qui sanitatem integre sic+
ut cecato tobie per angelum suum curantem dederat.  Et ab hoc tempore u+
t ille probatissimis uiris reuelauit, angelorum auxilio deprecatus domi+
num in maximis angustiis suis non est defraudatus.  -u.  De eo quod ani+
mam episcopi ad coelum eleuari uidit-  alio quoque tempore in adolescen+
tia sua, dum adhuc esset in populari uita, quando in montanis iuxta flu+
uium quod dicitur ledir, cum aliis pastoribus pecora domini sui pasceba+
t, pernoctans in uigiliis secundum morem eius, mente fideli, pura fide,+
 uberrimis orationibus, uidit uisionem quam ei dominus reuelauit, hoc e+
st coelo aperto non reseratione elementorum, sed spiritalibus oculis in+
tuens, sicut beatus iacob patriarcha in luza quae cognominabatur bethel+
, angelos ascendentes et descendentes uiderat, et inter manus eorum ani+
mam sanctam, quasi in globo igneo ad coelum efferri.  Remque illam tam +
mirabilem, statim suscitatis pastoribus, ut uiderat indicauit, propheta+
ns quoque eis animam esse sanctissimi episcopi, aut alterius magne pers+
one ut rei effectus probabat.  Nam etenim post paucos dies, celeberrime+
 obitum sancti episcopi nostri aegdani, eadem hora noctis qua ille uide+
rat uisionem, longe lateque nuntiatum esse audierunt.  -ui.  De eo quod+
 dominus eum pascebat in uia-  unum adhuc miraculum quod in iuuentute s+
ua ei contigit, non omitto.  Pergenti namque eo ab austro ad flumen quo+
d uuir nominatur, in eo loco ubi kuncacester dicitur, et transuadato eo+
 ad habitacula uernalia et aestualia, propter imbrem et tempestatem reu+
ersus est.  Nam quia illo tempore hiemali desertis habitaculis sibi et +
equo eius fatigato causa itineris et famis ab hominibus ibi consolation+
em non inuenit, itaque distrato equo trahens in domum et alligans ad pa+
rietem, expectans serenitatem, oransque sibi ad dominum, uidit equum ca+
pud sursum eleuantem ad tecta domunculi partemque foeni tectorum auide +
adprehendens traxit ad se.  Et cum quo statim panis calidus et caro inu+
olutus in panne linea diligenter deorsum cadens enissus est.  Ille uero+
 consummata oratione probauit, animaduertitque sibi esse cibum a deo pr+
edestinatum per emissionem angeli, qui sepe in angustiis suis adiuuauit+
 eum, gratias agens deo, benedixit et manducauit.  Iamiamque diuino cib+
o saciatus et suffultus, in fortitudine eius glorificans dominum prospe+
re proficiscebat.  -uii.  De mirabilibus pretermissis-  cetera uero ope+
ra iuuentutis floride pullulantia, silentio pretereo, ne fastidium lect+
ori ingererem, anhelans perfecte aetatis pacatissimum fructum in uirtut+
ibus christi sub seruitio dei singulariter intimare.  Omitto namque quo+
modo in castris contra hostem cum exercitu sedens, ibique habente stipe+
ndio paruo, tamen omne spatium habundanter uiuens diuinae auctus est si+
cut danihel et tres pueri cibo regali non contenti, seruili tamen et eo+
 paruissimo mire saginati sunt.  Nec non pretereo quomodo animam praefe+
cti in obitu suo ad coelum eleuari uidit.  Taceo quoque quam mire demon+
es effugauit, et insanientes uerbo orationis suae sanauit.  Explicit li+
ber i  -liber ii-  -i.  De primordio uite eius sub seruitio dei-  bene +
ergo disponens duriori se uite lege in monasterio constringere, a popul+
ari uita reuertens, religiosa tamen atque immaculata ad meliora profici+
ens, sanctum laborem tolleranter ferbat, quia uoluntariae seruitutis lo+
ngum in dei opere studium consuetudinemque in naturam uerterat.  Inedie+
 autem et uigiliarum in tantum patiens erat, ut incredulitatem uiribus +
uinceret.  Pernoctabat in oratione sepissime nonnumquam etiam bidui tri+
duique sic permanens, quarta demum die reficiebatur, recordatus pauli a+
postoli dicutm, omnis quidem disciplina in praesenti quidem uidetur non+
 esse gaudii sed meroris.  Postea autem fructum pacatissimum exercitati+
s per eam iustitie reddit.  O fratres conuersatione eius dignum me esse+
 non usurpo, quin immo nullius sermone explicari potest.  Erat enim asp+
ectu angelicus, sermone nitidus, opere sanctus corpore integer, ingenio+
 optimus, consilio magnus, fide catholicus, spe patientissimus, caritat+
e diffusus, sed uirtutum tramitem enodabo.  -ii.  De eo quod angelo min+
istrauit et tribus panibus a deo donatus est-  fuit igitur miraculum al+
iud, in quo primum sanctus homo dei cuoberhtus a domino glorificatus es+
t, postquam seruitutis christi iugum tonsuraeque petri formam in modum +
corone spineae capud christi cingentis domino adiuuante susceperat, in +
cenobio quod dicitur hrypae, sicut nostri fidelissimi testes et adhuc u+
iuentes indicauerunt.  Ministrare namque hospitibus aduenientibus stati+
m neophitus a familia electus est, inter quos quidem quadam die in matu+
tina hora hiemali et niuali tempore, apparuit ei angelus domini in form+
a stabilis uiri perfectaque aetate, sicut patriarchae abrahe in ualle m+
ambre angeli in forma uirorum apparuerunt.  Deinde ergo suscepto eo sec+
undum morem eius benigne, putans adhuc hominem esse, et non angelum, la+
uatis manibus et pedibus linteaminibusque tergens et manibus suis humil+
iter propter frigorem fricans et calefaciens pedes eius, et ut horam di+
ei tertiam ad capiendum cibum expectaret, nolentem rennuentemque causa +
itineris diligentissime inuitabat.  Et postremo tamen adiurando in nomi+
ne domini nostri iesu christi, consentiendo superabat.  Facto iam signo+
 diei hore tertiae et oratione consummata, mensam statim adposuit praep+
arato cibo desuper quem habebat.  Panis enim ut casu aliquo euenit, non+
 erat in diuersorio nisi tamen micas pro benedictione panis congregatas+
 super mensam constituit.  Ille etiam homo dei reuertens ad monasterium+
 querens panem, et non inuento eo, adhuc enim coquebant panes in fornac+
e, reuersus uero ad hospitem quem solum reliquerat manducantem, et non +
inuenit eum ibi, nec uestigia pedum eius.  Iam enim niuis erat super fa+
ciem terrae.  Obstupefacto ergo sibi, mensam remouit ad cubiculum, inte+
llegens eum angelum dei esse.  Et primo in introitu eius, nares odore p+
anis suauissimi replete sunt, et inuentis quoque tribus panibus calidis+
, gratias agens domino quod in eo impletum est dicutm domini, qui recip+
it uos, me recipit.  Et qui recipit me, recipit eum qui me misit.  Et i+
terum, qui recipit prophetam in nomine prophetae, mercedem prophetae ac+
cipiet.  Et qui recipit iustum in nomine iusti, mercedem iusti accipiet+
.  Et ab hac iam die frequenter esurienti eo dominus cibauit eum, ut pr+
ofessus est fidelibus fratribus non propter iactantiam, sed propter aed+
ificationem multorum, ut paulus de semetipso multa locutus est.  -iii. +
 de seruientibus illi animalibus marinis et sanato fratre temptante-  e+
t hoc dicendum puto quod relatu multorum bonorum agnoui.  Ex quibus est+
 plecgils presbiter eo tempore quo fuit in monasterio quod nobiscum dic+
itur mailros.  Accersitus est a sanctimoniali uidua matreque omnium in +
christo aebba.  Ueniens ergo ille ut inuitatus est ad cenobium quod dic+
itur colodesbyrig, manensque ibi aliquod dies non deserens relaxando su+
e constitutionis propostium, cepit nocte maritima loca circuire morem c+
onsuetudinis cantandi et uigilandi seruans.  Quo conperto, a quodam cle+
rico familie, qui incipiebat occulte de longinquo obsequi eum temptando+
  scire uolens quomodo uitam nocturnam transegeret.  Ille uero homo dei+
 cuoberht, inobstinata mente adpropinquans ad mare usque ad lumbare in +
mediis fluctibus, iam enim aliquando usque ad ascellas tumultuante et f+
luctuante tinctus est.  Dum autem de mare ascendens, et in arenosis loc+
is litoris flectens genua orabat, uenerunt statim post uestigia eius du+
o pusilla animalia maritima humiliter proni in terram, lambentes pedes +
eius, uolutantes tergebant pellibus suis, et calefacientes odoribus sui+
s.  Post seruitium autem et ministerio impleto accepta ab eo benedictio+
ne, ad cognatas undas maris recesserunt.  Ille iam homo dei in galli ca+
ntu reuertens ad orationem communem cum fratribus ad aecclesiam dei, cl+
ericus uero familiae supradictus in scopulosis locis latens, uisu pauid+
us et tremebundus, tota nocte coangustatus prope mortem accederat.  Cra+
stina autem die prosternens se ante pedes hominis dei flebili uoce ueni+
am indulgentiae deprecauit.  Cui homo dei prophetali sermone respondit,+
 frater me, quid est tibi?  numquid propius adpropinquasti mihi temptan+
do quam debuisti?  et tamen hoc tibi confitenti uno modo indulgetur, si+
 uotum uoueris, numquam te esse quamdiu uixero narraturum.  Frater aute+
m sic uouens et perficiens, benedicuts et saluatus ab eo exiit.  Post u+
ero obitum eius multis fratribus narrans seruitionem animalium, sicut l+
eones in ueteri legimus danihelo seruire, et quod spiritalibus oculis l+
atitantem eum et probantem, sicut uiderat petrus annaniam et saphiram s+
piritum sanctum temptantem, mirabiliter defamauit.   -iiii. de delfina +
carne sibi largiente domino et prophetia eius-  alio quoque tempore de +
eodem monasterio quod dicitur mailros, cum duobus fratribus pergens et +
nauigans ad terram pictorum, ubi dicitur niuduera regio prospere peruen+
erunt.  Manserunt autem ibi aliquod dies in magna penuria, nam famis pr+
emebat eos et tempestas maris potestatem iterum nauigandi prohibuit.  I+
lle uero homo dei pernoctans iuxta litora maris in oratione, peruenit a+
d eos mane in die epiphanie domini.  Nam etenim post diem nataliciae do+
mini pergere ceperunt.  Suadens autem, dixit eis, eamus et queramus pet+
entes a deo secundum id quod promisit dicens, petite et dabitur uobis. +
 querite et inuenietis.  Pulsate et aperietur uobis.  Puto enim quod al+
iquid nobis dominus donauerit, ad celebrandum diem in quo magi cum mune+
ribus adorauerunt eum, et in quo spiritus sanctus in specie columbe bap+
tizato in iordane super eum descendit, et in quo aquam in chana galilea+
e uertit in uinum, ad confirmandam fidem discipulorum suorum.  Tunc ita+
que surgentes exierunt.  Ille autem precedens eos quasi preuiator, usqu+
e ad mare peruenerunt.  Et statim uidentes tres partes delfini carnis q+
uasi humano manu cum cultella sectas, et aqua mundatas inuenerunt.  Hom+
o igitur dei prouolutis genibus gratias agens domino, dixit sociis suis+
, tenete portantes et benedicite dominum.  Ecce enim tres partes tribus+
 uiris tribusque noctibus et diebus sufficiunt.  Quarta uero die serenu+
m erit mare ad nauigandum.  Illi namque portauerunt et coxerunt, mirabi+
lemque suauitatem carnis degustauerunt.  Manentes autem tribus diebus u+
alida tempestate, quarta die secundum uerbum eius in serenitate nauigan+
tes prospere portum salutis tenuerunt, sicut nobis unus e duobus fratri+
bus supra nomine tydi qui presbiter est adhuc uiuens coram multis testi+
bus indicauit glorificans deum quod eadem misericordia tunc homini dei,+
 qua et olim in deserto helie carnes largitus est.  Et eodem spiritu im+
butus tempestatem et serenitatem praeuidit, quo et paulus apostolus in +
actibus apostolorum nauigantibus prophetauit.  -u.  De eo quod aquila c+
apiebat piscem per prophetiam serui dei-  supradictus autem presbiter t+
ydi aliud miraculum quod multis cognitum est indicauit.  Alia die profi+
ciscebat iuxta fluuium tesgeta tendens in meridiem inter montana docens+
 rusticanos et baptizabat eos.  Habens quoque puerum in comitatu eius s+
ecum ambulantem, dixit ad eum, putasne quis tibi hodie prandium prepara+
uit?  cui respondente, nullum in illa uia scire cognatum et nec ab alie+
nis incognitis aliquid genus misericordiae sperantem seruus autem domin+
i iterum ait ad eum confide fili dominus prouidebit uictum sperantibus +
in se qui dixit quaerite ergo primum regnum dei et iustitiam eius et ha+
ec omnia adicientur uobis  et ut impleatur prophetae dictum iunior fui +
etenim senui et non uidi iustum derelictum et reliqua.  Dignus est namq+
ue operarius mercede sua.  Ergo post talia uerba intuens in celum, uidi+
t aquilam uolantem in aere, dixit puero suo, haec est aquila cui praece+
perat dominus ministrare nobis hodie cibum.  Post paululum autem iter a+
gentibus illis, uiderunt aquilam super ripam fluminis sedentem.  Curren+
s etiam ad aquilam puer secundum praeceptum serui dei hesitans, inuenit+
 piscem grandem, portantique ad eum integrum, dixit puero, cur piscator+
i nostro ieiunanti partem ad uescendum non dedisti?  tunc uero puer, si+
cut praeceperat homo dei, partem piscis aquilae dedit.  Alteram autem s+
ecum portantes inter homines assauerunt et manducauerunt.  Aliisque ded+
erunt, et satiati adorantes dominum gratiasque agentes in uoluntate dei+
, ad montana ut supra diximus proficiscebant docentes et baptizantes eo+
s, in nomine patris et filii, et spiritus sancti.  -ui.  De prophetia q+
ua praeuidit inludere diabolum auditores eius-  eo tempore ibi inter mo+
ntana baptizans ut diximus in uilla quadam, uerbum domini secundum more+
m eius diligenter docuit.  Prophetali spiritu dei praeuidit temptantem +
diabolum, et uerbi domini auditum retardare uolentem, inludentis fantas+
 iam predicens, inter alia uerba ait, o fratres karissimi, si aliqua te+
mptatio exorta foris repente extiterit, uos tamen stabiles estote, nec +
foras currentes a uerbi dei auditione tardamini, per inlusionem proibit+
i.  Post haec iterum cepto ordine euangelii uerba exponens, audierunt a+
ccensa domu strepitum ignis uociferantesque homines.  Tunc itaque homin+
es exceptis paucis quos manu retinuit, instabiliter currentes prosiluer+
unt, et ad domum quasi inflammatam usque peruenerunt dissipantes pariet+
es eius, extinguere flammam uolentes.  Deinde ergo extimplo nec saltim +
uestigia fumi quod ignem praecedit et sequitur, uidentes et agnoscentes+
 se inlusos esse secundum praedictum serui dei per fantasiam diaboli ad+
 domum unde uenerunt reuersi sunt, prouolutis genibus ante pedes praedi+
catoris.  Orante iam eo pro illis per inlusionem satane fallatos, uenia+
m indulgentie perpetrauerunt, confitentes se multifariam fallacis astut+
ie seductionem spiritalem per uisibilia fantasia intelligere.  Igitur u+
nusquisque per doctrinam eius bene emendatus et confirmatus gaudens ad +
domum suam reuersi sunt.  -uii.  De eo quod nutricis suae habitacula ab+
 urente flamma imperio suo custodiuit-  eodem tempore inuitatus est san+
ctus homo dei, a quadam muliere quae dicitur kenspio adhuc uiuens sanct+
imonialis uidua, quae enutriuit eum ab octo annorum usque ad perfectam +
aetatem in qua seruitium dei arripuit.  Ideo namque eam matrem appellau+
it, et sepe uisitans eam, uenit quadam die ad uillam in qua habitabat, +
quae dicitur hruringaham, tunc ardente domu quae in extrema parte uici +
ad orientem posita uidebatur.  Et de eodem climate flante maximo uento +
ignis excitatus est.  Mater uero pauida ad domum ubi manebat cucurrit, +
et ut auxilium dei petere dignetur a globeis ignis circumdantibus habit+
acula eorum seruare poposcit.  Ille iam intrepida mente matri stabilita+
tem intimauit dicens, noli timere, hec enim flamma tibi non nocet.  Et +
procidens ante ianuam pronus in terram, orauit in silentio.  Et statim +
etiam deprecante eo uentus ingens extitit ab occidente, et omnem magnit+
udinem flamme a domibus innocenter abegit.  Et sic euidenter in se esse+
 dei uirtutem uidentes protectione eius innoxii seruati sunt.  Gratias +
agentes, benedixerunt dominum.  -uiii.  De eo quod sanauit mulierem a d+
aemonio uexatam-  fuit quidam uir religiosus specialiter carus homini d+
ei nomine hildmaer, cuius uxor a demonio uexabatur nimis.  Illa namque +
multum uastata et usque ad exitum mortis coangustata, frendens dentibus+
 gemitum lacrimabilem emittebat.  Supradictus uero uir de amara morte n+
ihil dubitans ad monasterium nostrum proficiscens, uocauit ad se sanctu+
m cuoberhtum, nam etenim illo tempore aecclesiae nostrae praepositus er+
at, indicans ei uxorem suam pene usque ad mortem infirmantem, non quae +
calamitas esset insaniae reuelauit.  Iam enim erubescebat illam olim re+
ligiosam, tamen a demonio uexatam indicare.  Nesciebat etiam nec intell+
egens, quod talis temptatio frequenter christianis accidere solet.  Sed+
 tantum presbiterum aliquem secum mittere, et requiem sepulture deposce+
bat.  Statim autem homo dei preparare aliquem ad mittendum cum illo exi+
it.  Et primo recessu eius a spiritu dei inbutus, cito conuersus reuoca+
ns eum dixit, hoc quippe ministerium meum est, et non est alterius tecu+
m pergere.  Tunc uero preparauit se homo dei, et omnes simul portati su+
nt equis, et uidens socium suum flentem et lacrimantem duobus causis, h+
oc est pro moriente uxore sibi deserto et orbanis relictis, et maxime p+
ro ignominiosa insaniae, in qua horribiliter redactam et inpudenter con+
fractam et saliua pollutam, olim iam pudicam et castam, sciens homini d+
ei exspectanda erat, consolari eum cepit mitissimis uerbis, et omnem in+
firmitatem quam ei celauerat qualis esset reuelauit.  Et postremo addit+
, prophetico ore dicens, iam enim quando ueniemus ad habitacula uestra,+
 uxor tua quam mortuam putas in obuiam mihi occurrens in acceptione hab+
enarum istius equi quas nunc in manibus teneo per dei adiutorium effuga+
ta demone saluata ministrabit nobis.  Igitur peruenerunt sicut diximus,+
 homo dei ad uillam, et mulier quasi de somno surgens uenit in obuiam, +
et primo tacto freni plene pulsato demone sanitati pristine reddita, ut+
 illa cum gratiarum actione testata est ministrauit illis.  -liber iii-+
  bene igitur in supradicto cenobio quod mailros dicitur, praepositus s+
anctus cuoberhtus seruiens domino et plura mirabilia per eum dominus fa+
ciens, quam propter infirmorum infidelitate conatus sum scribere, postr+
emo tamen secularem gloriam fugiens clam et occulte abscedens enauigaui+
t.  Deinde a uenerabili et sancto episcopo eata inuitatus, et coacte ad+
 hanc insulam nostram que dicitur lindisfarnae cum adiutorio dei uolunt+
atis aduenit praesens et absens demoniacos sanauit, et alios uarios lan+
guores curauit.  Uiuens quoque ibi secundum sanctam scripturam, contemp+
latiuam uitam in actuali agens, et nobis regularem uitam primum compone+
ntibus constituit, quam usque hodie cum regula benedicti obseruamus.  P+
ost plures itaque annos ad insulam quam farne nominant, undique in medi+
o mari fluctibus circumcinctam, solitariam uitam concupiscens conpetiui+
t.  Ubi prius pene nullus potuit solus propter uarias demonum fantasias+
 aliquod spatium manere, ille quippe intrepida mente fugauit eos, duris+
simam et lapideam rupem deorsum ferme cubitum uiri in terram fodiens, l+
oci spatium faciens.  Alterum uero cubitum mirabilem desuper cum lapidi+
bus incredibilis magnitudinis nisi scientibus tantum dei uirtutem in eo+
 esse, et terra commixtis constructum aedificauit, faciens ibi domuncul+
as, de quibus nisi sursum coelum uidere nihil potuit.  -ii.  De lapide +
quem iiii fratres non mouerunt ille uero solus in murum constituit-  fu+
it namque lapis in interiore parte insule, quem uehere in uehiculo suo +
iiii fratribus uisitantibus eum in adiutorium edificii sui praecepit.  +
illi sine mora statim obedientes, uenerunt ad lapidem quem in media uia+
, ne aut uehiculum eius confringerent, aut sibi ipsis lederent non perd+
ucentes reliquerunt.  Deinde ergo fratres nauigantes, post non plures d+
ies iterum uisitantes eum uenerunt.  Et uiderunt agnoscentes lapidem su+
um ab illis inmobilem in structura serui dei apte compositum, iam lauda+
ntes et glorificantes dominum magnifice in seruis suis mira operantem, +
recordantes psalmigrafi dicentis, mirabilis deus in sanctis suis, et re+
liqua.  -iii.  De eo quod dominus fontem de petra dedit ei-  iterum ali+
a die uisitantes fratres uenerunt ad eum.  Quibus ille secundum morem e+
ius primum uerbum dei predicauit, deinde etiam post predicationem cepit+
 dicere, o fratres carissimi, scitis quia locus iste pene ininhabitabil+
is est, propter aquae penuriam.  Ideo oremus domini auxilium, et fodite+
 in medio pauimento domus meae hanc saxosam terram, quia potens est deu+
s de rupe petrina petenti aquam suscitare.  Ille enim olim moysi percut+
ienti uirga, de petra aquam sitienti populo dedit.  Samsonem quoque de +
maxillis asini sitientem potauit.  Fratres uero secundum praeceptum eiu+
s foderunt terram.  Et orante eo, statim fontem aquae uiue, sursum in o+
buiam eius, de saxosa terra erumpere manantem inuenerunt.  Cuius nos ma+
gnam suauitatem dulcedinis usque hodie degustantes cum gratiarum action+
e probauimus.  Ille etiam seruus dei anachorita professus est ut relatu+
 fidelissimorum agnoui in ea aqua a deo donata omnis liquoris sibi esse+
 suauitas.  -iiii.  De ligno quod mare seruiens ei detulit-  miraculum +
quoque aliud quod dominus pro amore militis sui fecerat, silentio non p+
raetereo.  Concupiscens enim a uenientibus fratribus et uisitantibus eu+
m, lignum xii pedum in longitudine ad fundamentum alicuius domunculi pe+
tiuit.  Nam etenim illic scopulum concauatum fluctibus de mare erumpens+
 extremam partem loci illius contigit, supra cuius autem scopuli oram l+
oco adherenti transuersum lignum xii pedum ut diximus conponere praedes+
tinans, desuper etiam aedificium domunculi construere cogitauit.  Quod +
uero a fratribus deposcens non perpetrasset, et hoc illis deus non inpu+
tet in malum nisi a domino nostro iesu christo facta oratione adiutoriu+
m accepisset.  Nam cum eadem nocte mare fluctibus undans in honorem ser+
ui dei, stipitem xii pedum detulens specialiter, iam ad hostium scopuli+
 ubi ponendus erat in aedificium natantem deportauit.  Fratres itaque m+
ane uigilantes, uiderunt, gratias agentes domino, et admirantes quod ma+
re in honorem christi magis obediens anachorite quam homines parauerunt+
, et adhuc usque hodie nauigantibus domus super lignum transuersum aedi+
ficata apparet.  -u. de auibus exterminandis iterumque cum munusculo re+
uersis ueniam dedit-  sicut ergo diximus mare seruientem homini dei, it+
a et aues coeli obedierunt ei.  Nam cum quadam die in insula sua fodien+
s, sulcabat terram, primum enim duobus uel tribus annis de opere manuum+
 suorum antequam clausus obstructis ianuis intus maneret, laborans coti+
dianum uictum acceperat, sciens dictum esse, qui non laborat nec manduc+
et, uidit duos coruos ante illic longo tempore manentes tecta domus nau+
igantium in portum posite dissipantes, nidumque sibi facientes.  Prohib+
uit autem eos leni motu manus, ne hanc iniuriam fratribus nidificantes +
facerent.  Illis uero neglegentibus postremo motato spiritu, austere pr+
aecipiens in nomine iesu christi de insula discedere exterminauit.  Ill+
is igitur nec requies, nec mora patriam secundum preceptum eius deseren+
tibus, post triduum alter e duobus reuertens ante pedes hominis dei fod+
ienti iam ei terram supra sulcum expansis alis, et inclinato capite sed+
ens et merens humili uoce ueniam indulgentie deposcens, crocitare cepit+
.  Seruus autem christi intellegens penitentiam eorum, ueniam reuertend+
i dedit.  Illi uero corui in eadem hora perpetrata pace, cum quodam mun+
usculo ad insulam ambo reuersi sunt, habens enim in ore suo quasi dimid+
iam suis adipem ante pedes eius deposuit.  Illis iam indulgens hoc pecc+
atum, usque adhuc illic manent.  Haec mihi testes fidelissimi uisitante+
s eum, et de adipe per totum anni spatium calciamenta sua liniantes cum+
 florificatione dei indicauerunt.  -ui.  De finiendo uite ecfridi regis+
 prophetia eius et herede et episcopatu eius-  preterea sanctimonialis +
uirgo et regalis aelfleda abbatissa sanctum anachoritam dei humiliter i+
n nomine domini in obuiam sibi nauigare ad cocpaedesae petiuit.  Cui an+
cilla dei flectens genua multa interrogare cepit.  Postremo autem per n+
omen domini nostri iesu christi et per nouem ordines angelorum, et omni+
um sanctorum personas, fiducialiter adiurauit, interrogans de longitudi+
ne uitae fratris sui regis egfridi.  Ipse autem homo dei grauiter adiur+
atus, timens dominum, cepit dicere de breuitate uite hominis circuitu u+
erborum, et adiunxit dicens, o ancilla dei, numquid non paruum est lice+
t aliquis uiuat xii menses?  illa uero statim arripiens mente de rege e+
sse dictum, amaro fletu lacrimauit.  Sicut ei et multis aliis post anni+
 spatium casus regalium a maligna manu hostilis gladii omnem amaritudin+
em renouauit.  Adhuc adiunxit dicens, per eandem unitatem et trinitatem+
 supradictam adiuro te ut dicas quem heredem habebit.  Ipse etiam paulu+
lum tacens dixit, illum autem non minus tibi esse fratrem usurpaueris, +
quam alterum.  Hoc quippe et incredibile uidebatur, diligentius tamen i+
nterrogauit, in quo loco esset.  Ipse uero patienter sustinens eam ait,+
 o serua dei, quid miraris licet sit in aliqua insula super hoc mare?  +
illa iam cito rememorauit de aldfrido qui nunc regnat pacifice fuisse d+
ictum, qui tunc erat in insula quam ii nominant, addens quoque interrog+
ationem de eomet ipso, quia sciebat regem inuitare eum uoluisse ad epis+
copatum si sic rei effectus euenisset, et quale spatium esset in episco+
patu.  Ipse uero se non esse dignum excusans, tamen neque in mari, nequ+
e in terra, a tali honore gradus occultari potuisse dicebat.  Et in bre+
ui spatio annorum duorum requiem laboris inueniam.  Et tu quoque audi q+
uod ego praecipio tibi in nomine domini nostri iesu christi, ut quamdiu+
 uixero, nulli hoc indicaueris.  Et post multa uerba prophetica quae om+
nia sine dubio acciderant, ad locum suum nauigauit.  -uii.  De conuersa+
tione eius in solitaria uita-  sic namque uiuens per plures annos solit+
arius perdurabat, ab hominum aspectibus segregatus, equali quoque ad cu+
ncta ferebatur examine.  Nam eodem uultu, eodem animo perseuerabat.  Om+
ni hora hilaris et letus, nec recordatione peccati tristia ora contraxi+
t, nec magnis stupentum de conuersatione eius elatus laudibus.   sermo +
uero eius, sale conditus, consolabatur mestos, docebat inscios, concord+
abat iratos, omnibus suadens, nihil amori christi esse praeponendum.  P+
reponebatque ante oculos omnium magnitudinem bonorum futurorum, et dei +
clementiam et beneficia retexebat indulta.  Quia proprio filio suo non +
pepercit deus, sed pro nostra omnium salute tradidit illum.  Explicit l+
iber iii  -liber iiii-  -i.  De eo quod ad episcopatum a synodo coactus+
-  postquam igitur ab egfrido rege et episcopis saxorum omnique senatu +
deposcenti, ad episcopatum nostrae aecclesiae lindisfarnensium electus +
est.  Tunc enim supradicto rege et episcopo sanctae memoriae tumma, et +
de familia nostra electissimis uiris uenientibus ad eum, intus clausum +
cum consilio senatus, prouolutis genibus adiurantibusque eum per dominu+
m nostrum iesum chrsitum, inuitus et coactus lacrimans et flens, abstra+
ctus est expectante etiam adhuc senatu, cum archiepiscopo theodoro.   i+
am uero post spatium sumpto episcopatu qualem se quantumque praestitiss+
et, non est nostrae facultatis euoluere.  Sed tamen melius est partem a+
liquam exponere, quam totum omittere.   idem enim constantissime perseu+
erabat, qui prius fuerat, eadem in corde humilitas, eadem in uestitu ei+
us uilitas erat, atque ita plenus auctoritatis et gratiae, implebat epi+
scopi dignitatem, non tamen ut propositum monachi et anachoritae uirtut+
em desereret.  In omnibus iam obseruans pauli apostoli doctrinam, ad ti+
tum dicentem recordatus est, oportet episcopum sine crimine esse, ut de+
i dispensatorem, non superbum, non iracundum, non uinolentum, non percu+
sorem, non litigiosum, non turpe lucrum sectantem, sed hospitalem, beni+
gnum, sobrium, iustum, sanctum, continentem, amplectentem eum qui secun+
dum doctrinam est, fidelem sermonem, ut potens sit exortare ad doctrina+
m, et contradicentibus reuincere.  Ideo namque purus fuit eius sermo, e+
t apertus plenus grauitatis et honestatis, plenus suauitatis et gratiae+
, tractans de ministerio legis, de doctina fidei, de uirtute continenti+
ae, de disciplina iustitiae.  Unumquemque diuersa ammonens exhortatione+
 secundum morum qualitatem, uidelicet ut praenosceret quid cui quando u+
el quomodo proferret.  Cui prae ceteris speciale officium erat, ut ieiu+
niis et orationibus et uigiliis incumberet scripturas legens.  Memoriam+
 enim pro libris habuit, percurrens canones, exempla sanctorum imitatus+
, cum fratribus pacem implens, tenens quoque humilitatem, et illam supe+
reminentem omnibus donis caritatem sine qua omnis uirtus nihil est.  Cu+
ram pauperum gerens, esurientes pascens, nudos uestiens, peregrinos sus+
cipiens, captiuos redimens, uiduas et pupillos tuens, ut mercedem uitae+
 aeternae inter choros angelorum cum domino nostro iesu christo acciper+
e mereatur.  -ii.  De eo quod in episcopatu quomodo uiueret-  in episco+
patu igitur sanctus cudbertus, pollens uirtutibus, dignitatem gradus et+
 auctoritatem dominus per eum in signis et prodigiis perfecte pleneque +
augebat.  Quia namque quod de apostolis legimus, quaecumque solueritis +
super terram, et reliqua.  Et quodcumque alligaueritis super terram, et+
 reliqua, spiritaliter et carnaliter in eo inplebatur.  Sicut presbiter+
i et diaconi eius qui praesentes erant, indicauerunt nobis.  Erant enim+
 ut in actibus apostolorum dictum est, signa et prodigia multa in plebe+
.  -iii.  De eo quod mulierem comitis de disperabili languore sanauit- +
 ex quibus est quod cuiusdam comitis aldfridi regis nomine hemma in reg+
imitatis languore detinebatur.  Pergens uero sanctus episcopus noster p+
raedicans uerbum dei in populo, peruenit ad supradicti comitis uicum.  +
ille autem statim in obuiam exiens episcopo, et gratias agens domino pr+
o aduentu eius, suscipiens benigne ministrauit eis, lauatis manibus et +
pedibus, rem ut erat miserabilis et lacrimabilis omni familiae, hoc est+
 uxoris uelut mortuae disperabilem uitam episcopo sancto reuelauit.  Be+
nedictionem aquae ab eo petiuit, credens si obitu addicta esset, facili+
us moriretur, aut si uita reddita, citius sanaretur.  Ille sanctus epis+
copus sedens, coram omnibus benedixit aquam deditque presbitero suo bet+
a nomine adhuc uiuens.  Ipse uero suscipiens, portauit ad cubiculum ubi+
 illa uelut mortua ultimum spiritum trahens iacebat.  Aspergensque supe+
r eam et lectum eius osque aperiens, partem aque degustauit.  Ipsa itaq+
ue arripiens statim sensum intellectus, gratias agens benedixit deum, q+
ui tales hospites ad reddendam sanitatem emiserat ei.   iamiamque surge+
ns, sicut socrus petri sanata, ministrauit eis.  Illa enim primum totiu+
s familiae episcopo poculum letitie dedit, qui sibi exspiranti calicem +
mortis auferebat.  -iiii.  De sancta moniale uirgine sanata-  presbiter+
 aedeluuald qui nunc est praepositus cenobii quod dicitur mailros sibi +
praesente alteram infirmitatis languorem sanare relatu eius agnoui.  Na+
m etenim dixit, quadam die cum episcopo sancto uenimus ad uicum ubi bed+
esfeld dicitur.  Ibi autem quaedam puella cognata mea et propinqua infi+
rmabatur.  Iam enim dolorem capitis et totius alterius lateris pene per+
 totum anni spatium patiebatur, quod nullus medicus malagma corporali p+
otuit sanare.  Noster itaque episcopus audiens infirmitatem qua premeba+
tur puella, rogantibus nobis misertus est ei, unguens eam crisma benedi+
ctione sua consecrata, quae ab illa hora cito uirtute proficiens, dolor+
em de die in diem deserens, sanitati pristinae reddita est.  -u.  De sa+
nato puero paralitico-  simile quoque huic aliud miraculum ostensione m+
ultorum probabilium uirorum qui praesentes fuerant ex quibus est penna +
sine dubio didici dicentis.  Quodam tempore episcopus sanctus proficisc+
ens ab hagustaldesae, tendebat ad ciuitatem quae luel dicitur.  Mansio +
tamen in media uia facta est, in regione ubi dicitur ahse.  Namque cong+
regato populo de montanis, manum ponens super capita singulorum, linien+
s unctione consecrata benedixerat uerbum dei predicans, manserat ibi du+
os dies.  Interea itaque uenerunt mulieres portantes quendam iuuenem, i+
n grabato iacentem.  Deportaueruntque eum in silua, haud procul a tento+
riis nostris ubi erat sanctus episcopus, et rogauerunt eum per nuntium +
adiurantes in nomine domini nostri iesu christi, ut cum reliquiis suis +
sanctis benedicens eum et orationem funderet pro eo ad dominum, ueniam +
peccatorum suorum a deo peteret pro quibus ligatus uindictam sustinebat+
.   ille igitur episcopus indubitantem uidens fidem illarum expellens n+
os ab eo orauit ad dominum, benedicens puerum, morbum depellens, sanita+
tem adiungens.  Glorificauit dominum iesum christum, adiuuantem seruum +
suum in se sperantem.  Surrexit enim puer in illa hora manducans, et cu+
m mulieribus pergens, gratias agens magnificauit dominum in seruis suis+
 mira facientem.  -ui.  De infante mulieris curato et prophetia eius de+
 tota familia-  presbiter tydi a me memoratus, mihi indicauit dicens, s+
anctus episcopus noster in quodam uico qui dicitur medilpong, in mortal+
itate illa, quae plures depopulauit regiones, praedicans uerbum dei rel+
iquis hominum, conuersus ad me mitissime dixit, estne aliquis in uilla +
hac adhuc pestilentia ista languens, ut exeam ad eum praedicans et bene+
dicens ei?  ego iam ostendens signaui ei mulierem, stantem haud procul +
a nobis, lacrimantem et plorantem propter filium suum nuper mortuum, al+
terumque toto corpore tumescentem et in ultimo spiritu anhelantem, inte+
r ulnas semimortuum tenentem.   ille uero sine mora surgens, accessit a+
d eam, benedicens osculatus est infantem, dixit ei, o mulier noli flere+
.  Filius tuus iste saluus erit et nullus de uiuentibus adhuc totius fa+
miliae tuae pestilentia peribit.  Cuius rei sic factum esse, mulier et +
filius adhuc uitam comitem ducentes testes sunt.  -uii.  De cuiusdam co+
mitis seruo sanato-  nec silentio praetereundum existimo quod quidam pr+
esbiter noster adhuc uiuens, iam tunc laicus cuiusdam comitis minister,+
 praesente eo opus misericordiae factum recordauit dicens, eo autem tem+
pore quo sanctus episcopus inter populares uerbum dei praedicans, cepit+
 pergere a domino meo nomine sibba ecgfridi regis comite, iuxta fluuium+
 etiam quod dicitur tpide habitante, inuitatus ad uicum eius cum psalmi+
s et ymnis cantantibus religiose peruenit.  Suscepto ergo benigne domin+
us meus cuiusdam serui eius disperabilem et miserabilem uitam in infirm+
itate iam depressum, quin immo in ultimo adhuc spiritum anhelantem et m+
orientem indicauit.  Misertus est autem sanctus episcopus, benedicens e+
i aquam ministranti, etenim mihi praecipiens dixit, da seruo domini tui+
 infirmanti aquam deo adiuuante, secundum fidem nostram salutiferam, ut+
 dominus ei indulgens delicta peccatorum suorum pro quibus afflictus es+
t, aut in praesenti uita uicturo aut in futuro saeculo obituro requiem +
laboris donaberit.  Ego iamiamque praecepto obediens, per ter depotaui +
eum, quem sine mora spiritu dei auxiliante, ut spiritus sanctus nescit +
tarda molimina, uiuificatum atque antiquae sanitati redditum aspexi.  E+
t adhuc uiuens domino gratias agebat benedicens episcopo, sine intermis+
sione orauit pro eo.  -uiii.  De die et tempore horaque occisionis ecgf+
ridi regis-  eo tempore quo ecgfridus rex pictorum regionem depopulans,+
 postremo tamen secundum praedestinatum iudicium dei superandus et occi+
dendus uastabat, sanctus episcopus noster ad ciuitatem luel, pergens, u+
isitauit reginam illic rei effectum exspectantem.  Sabbato ergo die, si+
cut presbiteri et diaconi ex quibus multi adhuc supersunt adfirmauerunt+
, hora nona considerantibus illis murum ciuitatis, et fontem in ea a ro+
manis mire olim constructum, secundum id quod paga ciuitatis praepositu+
s ducens eos reuelauit.  Stans episcopus iuxta baculum sustentationis, +
inclinato capite ad terram deorsum, et iterum eleuatis oculis ad celum +
suspirans ait, o o o, existimo enim perpetratum esse bellum, iudicatumq+
ue est iudicium de populis nostris bellantibus aduersum.  Tunc iam dili+
genter sciscitantibus illis quid factum esset, scire uolentibus occulta+
ns respondit, o filioli mei considerate, quam admirabilis sit aer, et r+
ecolite quam inscrutabilia sunt iudicia dei, et reliqua.  Itaque post p+
aucos dies miserabile et lacrimabile bellum in eadem hora et eadem die +
qua illi ostensum est longe lateque nuntiatum esse audierunt.  -uiiii. +
 de anachorita qui eadem hora obiit qua sanctus episcopus prophetauit d+
iscessum suum-  ad eandem supradictam ciuitatem luel quidam anachorita +
probabilis nomine hereberht, ab insulis occidentalis maris ante ad eum +
assidue pergens, ad episcopi nunc conloquium tetendit.  Secundum consue+
tudinem suam, conloquium spiritale querens, orationem inter eos frequen+
tatam renouauit.  Igitur episcopus sanctus post multa uerba spiritalia +
quibus instruebat eum, ait ei prophetice, hoc enim multis dixerat, o fr+
ater carissime loquere, interroga necessaria tibi.  Iam enim ab hac hor+
a numquam iterum in hoc saeculo sicut paulus effesis promiserat, nos in+
uicem erimus uisuri.  Tunc uero anachorita uolutis genibus, ante pedes +
eius, flens et lacrimans ait, adiuro te per iesum christum filium dei, +
ut roges sanctam trinitatem ut ne me in praesenti saeculo orbatum a te +
post obitum tuum derelinquat, sed in gaudium aeterni regni tecum me rec+
ipiat.  Cui autem ille statim orans, respondit adhuc iacenti, surge, et+
 gaude.  Hoc enim a domino iesu christo secundum uerbum tuum perpetratu+
m et indubitatum recipies.  Ergo quid magis moror longe ambitu uerborum+
?  uno tempore unaque nocte et eadem hora noctis episcopus et anachorit+
a uterque obiit, secundum promissionem episcopi, regnantes simul cum ch+
risto in secula seculorum.  -x.  De eo quod uidit fratris de ligno cade+
ntis ad coelum animam eleuari-  fidelissima abbatissa aelfleda de sanct+
o episcopo aliud scientie spiritalis miraculum mihi reuelauit.  Nam cum+
 quadam die in parrochia eius, quae dicitur osingadun simul in conuiuio+
 sedentes, uidit hominem dei mire stupore in excessu mentis occupatum, +
cultrumque quod habebat in manu, super mensam deserens cecidit.  At ill+
a aliis non audientibus, humiliter interrogauit, quid esset quod ostens+
um ei erat.  Ipse uero respondit, uidi animam serui dei ex familia tua +
inter manus angelorum ad celum efferri, et in choro angelorum sanctorum+
 martyrum collocatam.  Interroganti autem ei quo nomine uocaretur, resp+
ondit, tu enim mihi cras celebranti missam nominabis eum.  Itaque, in i+
lla hora abbatissa mittebat nuntium ad cenobium suum interrogare quis e+
x fratribus nuper esset defunctus.  Ille autem omnes uiuentes illic inu+
enerat.   postremo tamen diligenter inquirentes, unum ex fratribus eoru+
m in pastoralibus habitaculis de summo cacumine ligni deorsum cadentem +
fracto corpore exanimem audierunt.   nuntius autem crastina die reuersu+
s ad abbatissam, res ut erat gesta referebat.  Illa uero statim ad epis+
copum sanctum cucurrit.  Dedicanti namque eo die ibi aecclesiam et miss+
am cantantibus, tunc in eo loco ubi dicitur, memento domine famulorum, +
anhelans in basilicam peruenit, nomenque fratris qui dicebatur hadpuald+
 indicauit, intellegens in eo non solum in hoc prophetiae spiritum, sed+
 et in omnibus apostolicam prouidentiam agnoscebat, quae et mortem eius+
 multis modis euidenter praedixit.  -xi.  De eo quod de episcopatu spon+
te ad pristinam uitam reuersus est-  igitur post duos annos episcopatus+
 sui secularem honorem sponte deserens, prophetali spiritu dei imbutus,+
 uite obitum prouidens, pristinae solitariae conuersationis amore inlec+
tus, ad insulam unde olim coacte abstractus est, iterum reuertebatur.  +
conloquio et ministerio angelorum contentus, fungens spem fidemque ad d+
eum plene ponens languente iam corpore quadam infirmitate depresso solu+
s manebat.  -xii. de eo qui disenterio infirmitate liberatus est-  in u+
ltimo itaque tempore infirmitatis suae, fratrem quendam fidelem et prob+
atum qui adhuc uiuens palhstod dicitur, desyntirie languore infirmantem+
, specilaiter ad se uenire, et ministrare intus clausus praecepit.  Ill+
e uero gratanter accedens, primo tactu eius, sicut memorans frequenter +
cum lacrimis indicare solet, plene omnem grauitatem languoris deseruiss+
e eum, qui prius depressus quasi morti addictus, sanitati se uite reddi+
tum esse, sentiens, cum gratiarum actione fratribus indicauit.  -xiii. +
 de eo quod sine labore migrauit ad dominum et in basilica nostra honor+
ifice sepultus est-  postquam ergo sanctae memoriae cudberhtus episcopu+
s peracta communione eleuatis oculis et manibus ad coelum, commendans d+
omino animam suam, emittens spiritum, sedensque sine gemitu obiit in ui+
am patrum, a nauigantibus ad insulam nostram delatus, toto corpore laua+
to, capite sudario circumdato, oblata super sanctum pectus posita, uest+
imento sacerdotali indutus, in obuiam christi calciamentis suis praepar+
atus, in sindone cerata curatus, animam habens cum christo gaudentem, c+
orpus incorruptibile requiescens, et quasi dormiens in sepulchro lapide+
o, honorabiliter in basilica deposuerunt.  -xiiii.  De eo quod post xi +
annos corpus eius integrum inuenerunt-  nam etenim post annos xi spirit+
u sancto suadente et docente consilio a decanibus facto, et a sancto ep+
iscopo eadberhto licentia data, reliquias ossium sancti cudberhti episc+
opi totius familiae probatissimi uiri de sepulchro proposuerunt eleuare+
.   inuenerunt itaque in prima apertione sepulchri, quod dictu mirum es+
t totum corpus tam integrum, quam ante annos xi deposuerunt.  Non enim +
marcescente et senescente cute et arescentibus neruis strennue corpus e+
rectum et rigidum est, sed membra plena uiuaciter in articulis motabili+
a requiescebant.  Collum enim capitis et genua crurum sicut uiuentis ho+
minis.  Eleuantes eum de sepulchro, ut uoluerunt flectere potuerunt.  O+
mnia autem uestimenta et calciametna quae pelli corporis eius adhereban+
t, attrita non erant.  Nam sudarium reuoluentes quo capud eius cingebat+
ur, pristine candiditatis pulchritudinem custodiens, et ficones noui qu+
ibus calciatus est in basilica nostra contra reliquiis pro testimonio u+
sque hodie habentur.   -xu.  De eo quod cuiusdam patris familie solus a+
 demonio uexatus, ad reliquias eius sanatus est-  dominus itaque pro ho+
nore sancti martyris sui post obitum eius plurimorum hominum sanitates +
secundum fidem eorum donauerat.  Nam quidam pater familias filium suum +
a demonio fatigatum uociferantem et lacrimantem, lacerantemque corpus s+
uum in plaustro ad insulam nostram uehebat, et ad reliquias sanctorum a+
postolorum et martyrum dei, ita ut occulte erat edoctus a presbitero se+
pe memorato nomine tydi qui sanare filium eius, et fugare demonium non +
ualebat.  Igitur sicut diximus clamante et uociferante demonioso, pluri+
morum aures horror inuasit.  Multis namque disperantibus aliquod sanita+
tis remedium miserabili puero posse contulere, quidam tamen bone et int+
egre fidei ad deum spem ponens et deposcens sancti cudberhti adiutorium+
, misericordia commotus, aquam benedixit, et partem humi de illa fossa +
in qua lauacrum corporis sancti episcopi nostri post obitum eius effusu+
s est capiens aspersit in eam.  Puer uero degustata aqua benedicta, a g+
arrula uoce nocte illa desinit.  Crastinoque die cum patre suo gratias +
agens domino, ad reliquias sanctorum pro quorum amore sanatus se a deo +
credidit, in conspectu familiae nostrae orauit, glorificans dominum in +
sanctis suis ad domum unde uenerat sanatus reuersus est.  -xui.  De fra+
tre infirmante qui pro honore martiris liberatus est-  in honore quoque+
 sancti confessoris dei et incorruptibilis corporis uolente domino in e+
o complere quod de iohanne euangelista christus iesus proficiscens prom+
isit, ait, uolo eum sic manere, donec ueniam, multa mirabilia cotidie i+
n praesentia nostra domino prestante aguntur, ex quibus est quod nuper +
factum recolimus.  Quidam namque frater de familia uuilbrordi episcopi +
trans mare ueniens usque ad nos in hospitalem susceptus est, quem manen+
tem in hospitio grauis infirmitas arripuit.  Fatigatus enim longo tempo+
re et postremo pene consumptus est, de uita praesenti dubitans disperau+
it.  Ministro autem cenobii nostri dominica die dixit, deduc me hodie p+
ost celebratam missam si aliquo modo potueris ad locum ubi corpus confe+
ssoris dei requiescit.  Credo enim sperans in deum pura fide, mente fid+
eli, ut aut pro honore serui sui de incorruptibili et pleno corpore mem+
bris meis languore marcescentibus plenitudinem sanitatis augeat, aut ce+
lestis glorie quam anima eius possidet, mihi de uinculis liberato angus+
tie partem aliquam tribuat.  Quid magis moror uerbis?  difficulter a mi+
nistro deductus, prosternens se in faciem ante reliquias orauit.  Iamia+
mque facta oratione, gratias agens domino sanatus surrexit.  Deambulans+
que sibi sine ductu alterius, ad diuersorium rediit, et post paucos die+
s in uoluntate dei sospes proficiscebat.  -xuii.  De puero qui toto cor+
pore solutus illic liberatus est-  miraculum aliud simile huic silentio+
 non praetereo, quod in praesenti anno factum est.  Fuit namque quidam +
adolescens paraliticus de alio monasterio in plaustro deductus ad medic+
os edoctos cenobii nostri.  Illi enim omni cura eum qui pene cunctis me+
mbris mortifactis dissolutus iacebat medere ceperunt, nihilque proficie+
ntes, post longum laborem omnino deseruerunt, disperantes curare eum.  +
puer itaque desertum se a medicis carnalibus ut uidit, plorans et lacri+
mans ministro suo dixit, primum utique mihi hoc malum desolutionis et m+
ortificationis inchoans a pedibus per omnia membra deseminauit.  Ideo n+
amque deposco ab abbate calciamenta que circumdederunt pedes sancti mar+
tyris dei incorruptibilis, et secundum consilium eius ficones detulit, +
pedibus suis nocte illa circumdedit, et requieuit.  Surgens in matutini+
s quod dicut mirum est, domino laudem stans cantauit, qui prius pene ab+
sque lingua nullum membrum mouere potuit.  Crastina autem die circuibat+
 loca sanctorum martyrum, gratias agens domino, quod meritis sancti epi+
scopi secundum fidem eius pristine sanitati redditus est.  -xuiii.  De +
uariis miraculis praetermissis-  igitur fratres mei pauca dictaui, mult+
a et innumerabilia omittens, ne crapulatus aliquis et grauatus, omnia s+
imul respueret.  Nam etenim de hoc sileo quomodo in multis locis infirm+
antes demoniaci professi sunt, pro eo tantum futuro deseruisse demones,+
 et numquam iterum possessuros, uel iterum quomodo praesens uerbo tantu+
m alios sanauit.  De fratribus quoque taceo qui in corde suo proposueru+
nt, nullo alio scienti sibi necessaria deposcere.  Ille uero prophetali+
 spiritu praeuenit eos, praeparans eis secundum desideria cordis eorum,+
 antequam aliquis ex eis peteret eum.  De quo spiritu paulus dixit, nob+
is autem reuelauit per spiritum suum.  Necnon de pane benedicto in duob+
us locis, qualia et quanta mirabilia facta sunt dico, uel de aquae potu+
 benedicto.  Et post eum alio bibenti omnis suauitas liquoris apparuit,+
 uel quomodo diaconus sancti episcopi pynfridi a reliquiis supradicti c+
onfessoris dei per duas uices de infirmitate sanatus sit.  Finit hoc op+
us, uale in christo semper.